Różny bieżnik opon na jednej osi – czy to dozwolone i bezpieczne?

Wielu kierowców, zwłaszcza w sezonie przejściowym lub przy wymianie pojedynczych opon, zastanawia się, czy jazda z różnym bieżnikiem opon na jednej osi jest dopuszczalna oraz jakie mogą być tego konsekwencje. To zagadnienie budzi wiele wątpliwości, zarówno od strony prawnej, jak i praktycznej. Opony to jedyny punkt kontaktu pojazdu z nawierzchnią, dlatego ich stan i zgodność mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i komfortu jazdy.

Co mówi prawo o różnych bieżnikach opon na jednej osi?

Polskie przepisy nie zakazują wprost montażu opon o różnym bieżniku na jednej osi pojazdu, ale narzucają pewne konkretne wymagania, które pośrednio regulują tę kwestię. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury dotyczącym warunków technicznych pojazdów, ogumienie na tej samej osi musi spełniać kryterium jednakowego rozmiaru, konstrukcji (np. radialna) oraz kategorii eksploatacyjnej (np. letnia, zimowa, całoroczna).

W praktyce oznacza to, że dwie opony mogą mieć inny bieżnik, ale muszą być tego samego typu, indeksu prędkości i nośności. Niemniej jednak, różnice w zużyciu bieżnika lub jego wzorze mogą być zakwestionowane podczas kontroli drogowej, zwłaszcza jeśli wpływają na tor jazdy lub długość drogi hamowania. W skrajnych przypadkach może to skutkować mandatem, a nawet uznaniem pojazdu za niezdatny do jazdy.

Dodatkowo, w przypadku kolizji lub wypadku, ubezpieczyciel może zakwestionować wypłatę odszkodowania, jeżeli stwierdzi, że różne opony przyczyniły się do utraty panowania nad pojazdem. Mimo braku jednoznacznego zakazu, obowiązuje zasada rozsądku i dostosowania stanu technicznego ogumienia do warunków eksploatacyjnych oraz przepisów o ruchu drogowym.

Dlaczego jednolity bieżnik ma znaczenie dla bezpieczeństwa jazdy?

Zróżnicowanie bieżnika na jednej osi może prowadzić do wielu nieprzewidywalnych reakcji pojazdu na drodze. To, co dla laika wydaje się niewielką różnicą, w rzeczywistości wpływa na dynamikę jazdy, zwłaszcza w trudnych warunkach drogowych. Kluczowe znaczenie mają tutaj takie aspekty jak:

• Przyczepność: Opony z różnym bieżnikiem mogą w inny sposób odprowadzać wodę, śnieg czy błoto pośniegowe, co skutkuje nierównomierną przyczepnością lewej i prawej strony osi.

• Stabilność toru jazdy: Gdy jedna opona zapewnia mniejszą przyczepność, pojazd może „ściągać” na jedną stronę, co staje się szczególnie niebezpieczne przy nagłych manewrach lub podczas hamowania.

• Hamowanie: Różna skuteczność bieżników oznacza, że jedna strona może zahamować szybciej niż druga, co w skrajnych sytuacjach prowadzi do obrotu pojazdu wokół własnej osi.

• Wpływ na systemy bezpieczeństwa: Systemy takie jak ABS, ESP czy kontrola trakcji są zaprojektowane do działania w warunkach symetrycznych – różne bieżniki zaburzają ich funkcjonowanie.

• Nierównomierne zużycie zawieszenia: Zróżnicowane siły przenoszone na zawieszenie i układ kierowniczy mogą prowadzić do szybszego zużycia tych elementów.

Właśnie dlatego, mimo braku kategorycznego zakazu, większość producentów samochodów oraz specjaliści od ogumienia zdecydowanie rekomendują stosowanie identycznych opon na jednej osi – o tym samym wzorze bieżnika, stopniu zużycia oraz parametrach technicznych.

Jakie są skutki jazdy z różnymi bieżnikami opon?

Choć teoretycznie możliwa, jazda z różnym bieżnikiem opon na jednej osi niesie za sobą szereg ryzyk i negatywnych konsekwencji – zarówno dla bezpieczeństwa, jak i dla trwałości podzespołów pojazdu. Skutki te mogą być szczególnie odczuwalne w sytuacjach awaryjnych lub przy zmiennych warunkach atmosferycznych, gdy opony pracują na granicy przyczepności.

Różne wzory bieżnika oznaczają inną geometrię pracy opony – jedne lepiej radzą sobie z odprowadzaniem wody, inne z trakcją w błocie, jeszcze inne z hałasem toczenia. Gdy takie opony współpracują na jednej osi, w praktyce oznacza to asymetrię pracy – jedna strona osi może łapać przyczepność szybciej lub później niż druga. Takie zachowanie skutkuje:

• nieprzewidywalnym zachowaniem auta podczas skręcania i hamowania – szczególnie niebezpiecznym na mokrej lub oblodzonej nawierzchni;

• zwiększonym ryzykiem aquaplaningu – kiedy jedna z opon gorzej radzi sobie z odprowadzaniem wody;

• przeciążeniem układu kierowniczego i zawieszenia – które muszą kompensować różnice w pracy kół;

• przyspieszonym i nierównomiernym zużyciem bieżnika – obie opony „pracują” inaczej, więc zużywają się w odmiennym tempie;

• błędnymi sygnałami do systemów bezpieczeństwa aktywnego – takich jak ESP czy systemy kontroli trakcji, które mogą reagować z opóźnieniem lub błędnie.

Te czynniki powodują, że nawet jeśli różne opony mieszczą się w granicach dopuszczonych prawem, to faktyczne bezpieczeństwo jazdy jest znacząco obniżone. Dlatego taka konfiguracja powinna być traktowana wyłącznie jako rozwiązanie tymczasowe – na przykład przy awaryjnej wymianie jednej z opon i konieczności dojazdu do warsztatu.

Kiedy można stosować różne opony i jak to robić bezpiecznie?

Istnieją sytuacje, w których zastosowanie opon o różnym bieżniku na jednej osi jest nieuniknione lub uzasadnione technicznie, jednak zawsze należy wówczas przestrzegać określonych zasad, aby nie narazić się na zagrożenie na drodze. Kluczowe jest zrozumienie, że różny bieżnik nie oznacza dowolnych różnic – są one dopuszczalne wyłącznie w ramach ściśle określonych parametrów.

Bezpieczne stosowanie różnych opon na jednej osi wymaga spełnienia kilku warunków:

• Taki sam rozmiar i indeks nośności/prędkości: Obie opony muszą spełniać wymagania producenta pojazdu w zakresie wymiarów i wytrzymałości.

• Zbliżony poziom zużycia bieżnika: Różnica głębokości bieżnika powinna być możliwie minimalna (zaleca się różnicę nie większą niż 2 mm).

• Identyczny typ konstrukcji: Nie można mieszać opon radialnych z diagonalnymi. Obie opony muszą mieć tę samą budowę wewnętrzną.

• Zbliżony wzór bieżnika: Najlepiej, jeśli obie opony pochodzą od tego samego producenta i są z tej samej linii modelowej – nawet jeśli jedna jest nowsza.

• Tymczasowość rozwiązania: Jazda z różnymi oponami powinna być tylko etapem przejściowym – do czasu wymiany drugiej opony lub całego kompletu.

W praktyce najbezpieczniejszą opcją przy uszkodzeniu jednej opony jest wymiana obu na jednej osi. W przypadku aut z napędem 4×4 producenci często zalecają wymianę całego kompletu, aby nie doprowadzić do uszkodzenia mechanizmów różnicowych.

Dla kierowców najważniejsze powinno być nie tylko spełnienie norm prawnych, ale też zapewnienie sobie i innym użytkownikom dróg maksymalnego poziomu bezpieczeństwa – a ten można osiągnąć tylko wtedy, gdy bieżniki opon na jednej osi są możliwie jednolite.

Artykuł powstał przy współpracy z Mba Car Service. Więcej informacji na stronie: mechanika samochodowa.